Tu pochowane są kaliskie książki

Pomnik stoi na kaliskich Plantach. Do lat 40. ubiegłego wieku, tam gdzie teraz rosną drzewa i stoją ławki, płynęła jedna z odnóg Prosny. W czasie wojny Niemcy w ramach akcji niszczenia książek z kaliskich bibliotek, zasypali nimi kanał. Świadkom to zdarzenie mocno wryło się w pamięć. - Tu są pochowane książki z kaliskich bibliotek – mówi mieszkanka Kalisza, który wolny czas lubi spędzać na Plantach i która pamięta, jak płynący tu kiedyś kanał zasypywano. - Całe auta książek przywozili i wsypywali do wody.  

W Babince spoczęły książki z polskich i żydowskich bibliotek, ale i prywatnych zbiorów. Ile dokładnie? Tego nikt nie wie. Wiadomo, że bezpowrotnie zniszczono bezcenne woluminy z księgarni kaliskich, bibliotek miejskich, Biblioteki im. Adama Asnyka, z księgozbioru Leopolda Kronenberga, księgarni Mittwocha, księgarni 29. Pułku Strzelców Kaniowskich. Z tysięcy egzemplarzy ocalało kilkadziesiąt. Potomkowie osób, które ocaliły woluminy przekazali je kaliskiej książnicy. Są teraz częścią zbiorów specjalnych.  - Kaliszanie obserwowali, kiedy podjeżdżały wozy z tymi książkami i wykorzystywali moment nieuwagi Niemców dla ratowania zbiorów. Oczywiście ryzykując bardzo często życiem i obozem koncentracyjnym – mówi Adam Borowiak, dyrektor Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu.

Część książek uratowali sami kaliszanie. Na pamiątkę przekazali je kaliskiej książnicy

Książki przekazali m.in.: Kazimiera Łaźna, Kazimiera Charkiewicz z Owińska pod Poznaniem czy Michał Koperski z Warszawy. O historii kaliskich książek przypomina pomnik, który stoi na Plantach. Mieszkańcy często przechodzą obok niego obojętnie. Dla przyjezdnych to obowiązkowy punkt zwiedzania miasta. Zdzisław Kobyłka, przewodnik PTTK mówi, że w sposób szczególny wizytę przy niepozornym pomniku celebrują wycieczki z Izraela. - Siadają dookoła tego pomnika i śpiewają pieśni religijne i patriotyczne – mówi przewodnik. – Można powiedzieć, że dla nich jest to miejsce święte, a obserwowanie, jak przeżywają tę wizytę jest wzruszające.

Adam Borowiak, dyrektor biblioteki pokazuje nieliczne ocalałe egzemplarze z okresu II wojny światowej

Pomnik książki na kaliskich Plantach odsłonięto 11 maja 1978 roku. Autorami projektu byli Jerzy Sobociński i Władysław Kościelniak. Na pomniku wyryty jest napis: "Tu w zasypanym korycie rzeki Prosny hitlerowcy zniszczyli dziesiątki tysięcy książek ze zbiorów kaliskich bibliotek publicznych".

To jedyny taki Pomnik ksiąźki w Polsce

AW, zdjęcia autor