Kaliskie Ogrody Pamięci. Wybierz się na wirtualny spacer po trzech zabytkowych cmentarzach przy Rogatce

Opowieść po kaliskich necropolis, „miastach umarłych”, rozpocznie się od sobotniego spaceru po górce spod znaku róży Lutra, czyli Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim, przez niedzielną wizytę na Cmentarzu Prawosławnym, po poniedziałkową opowieść o Cmentarzu Rzymsko-Katolickim. Przewodnikami będą Monika Sobczak Waliś, kierownik Działu Zbiorów Specjalnych i Mateusz Halak z Filii nr 4.

Cmentarz Ewangelicko-Augsburski

To miejsce, w którym cichną wszelkie odgłosy miasta. Czarująca cisza tego miasta zmarłych opanowanego przez królestwo flory, towarzyszące dziełom sztuki sepulkralnej, wciąż daje wrażenie parku. Nekropolia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego jako najstarsza przy Rogatce (1689), jest pierwszym w Kaliszu przykładem nowożytnego cmentarza poza granicami (ówczesnego) miasta, odpowiadającego oświeceniowej sentencji „Miej odwagę być mądrym”. Wychodząc z pochówkiem przed rogatki miejskie, zadbano nie tylko o higienę miast, ale także stworzono doskonałą okazję do odrodzenia się tradycyjnej rzeźby funeralnej. Protestanckie nekropolis to miejsce ostatniego spoczynku wielu szacownych rodów związanych z Kaliszem. Zaczytajmy się w płytach epitafijnych tego cmentarza wypisanych piękną kaligrafią.

Cmentarz Prawosławny

Przechodząc na niespełna 100 lat pod panowanie rosyjskie, od 1815 roku Królestwo Polskie wzbogaciło się o pokaźną liczbę wyznawców prawosławia. Rosyjska cerkiew bardzo szybko przejęła na własność wcześniejsze nekropolie obrządku prawosławnego, a jej styl stał się symbolem całego zaboru. W miastach wyrosły cerkwie i sobory, zaś na cmentarzach monumentalne kaplice łudząco przypominające pałace Kremla. Nie inaczej wyglądało to w Kaliszu, czego świadectwo daje Cmentarz Grecko-Prawosławny z 1786 roku, na którym pochowano m. in. kwiat administracji kaliskiej spod berła caratu. Krzyże z dwoma ramionami sąsiadują tutaj z krzyżami łacińskimi oraz tymi, zaopatrzonymi w tryzub i opowiadają całą nowożytną historię Europy środkowo-wschodniej.

Cmentarz Rzymsko-Katolicki

Antyczny rodowód cmentarzy chrześcijańskich ujęty jest w ich łacińskiej nazwie „nekropolis”, choć tak naprawdę, aby odróżnić się od pogan, pierwsi chrześcijanie swe miejsca pochówku określali słowem „koimeterion” ˗ „miejsce snu”, gdzie śmierć miała być jedynie tymczasowym etapem ˗ snem w oczekiwaniu na Sąd Ostateczny. Rzymskokatolicki cmentarz przy Rogatce, choć najmłodszy, to stawia się na czele, jeśli wziąć pod uwagę ilość zabytkowych kaplic i rzeźb. Niezwykle niezręcznie nam było wybrać spośród setek zabytkowych grobowców te, które postanowiliśmy Państwu sportretować szerzej. Ilość dzieł sztuki sepulkralnej na nekropolii Kościoła Rzymskiego z powodzeniem wystarczyłaby do zrealizowania wielu takich jak ten odcinków. Ale pozostaje mieć nadzieję, że w ten sposób rozbudzimy Waszą ciekawość i chęć poznania kaliskich ogrodów pamięci.

RED, fot. BMP