Tłokinia Kościelna, Lewków, Gołuchów. Poznaj ich tajemnice

Tłokinia Kościelna

Wieś jest położona w gminie Opatówek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Na jej zróżnicowanym pod względem rzeźby krajobrazu terenie warto zobaczyć Zespół Pałacowy Chrystowskich w Tłokini Kościelnej wraz z parkiem.

Pałac został zbudowany w latach 1915-1916 i znajduje się w dawnym majątku należącym od 1844 roku do rodu Chrystowskich herbu Starża. Wzniósł go Ignacy Chrystowski, syn Jana Władysława i Anieli Zuzanny ze Ścibor-Bogusławskich herbu Ostoja. W 1911 roku Ignacy ożenił się z Zofią Chrzanowską herbu Nowina. Kobieta dbała o każdy drobiazg pałacu, z pasją zajmowała się ogrodem, ukochanymi bylinami i alejami kwiatowymi. Jej małżonek ˗ oddany narodowiec ˗ nie tylko wzorowo doglądał majątku odziedziczonego po przodkach, ale również udzielał się politycznie, był posłem na sejm powiatu kaliskiego. Za architekturę domu Chrystowskich odpowiadał prawdopodobnie Roger Sławski.

Pałac to elegancki budynek, z cechami polskiego dworu. Zdobi go kolumnowy portyk i wysoki, łamany dach z powiekowymi okienkami oraz wypiętrzeniem za tympanonem portyku. Wewnątrz znajduje się angielski hol z kominkiem, funkcjonalne wnętrza, połączone systemem korytarzy i dyskretnych, bocznych schodów. Naturalną oprawą dla majątku jest park z dębowym starodrzewem, a także XIX-wieczną oficyną.

W Pałacu gościły znamienite osoby, między innymi Roman Dmowski, minister spraw zagranicznych II RP, kardynał Aleksander Kakowski, ostatni prymas Królestwa Polskiego, Generał Jan Marian Hempel, senator Władysław Jabłonowski i wielu innych. W okresie międzywojennym była tu patriotyczna ostoja polskości, gdzie pielęgnowano tradycje i więzy rodzinne.

Ignacy Chrystowski zmarł w 1938 roku. Wdowę po nim podczas II wojny światowej wygnał z Tłokini okupant. Po wojnie los nie oszczędzał pałacu. W jego murach przez lata mieściły się różne instytucje, zamieszkiwali też prywatni lokatorzy. Dopiero w 2010 roku przeszedł w ręce nowych właścicieli, którzy dzięki swojej determinacji, pasji oraz między innymi cudownie ocalałemu albumowi rodziny Chrystowskich, odtworzyli atmosferę ziemiańskiej siedziby, dając miejscu drugie życie.

Dziś Pałac Tłokinia to restauracja, stylowy hotel, w którym nie brakuje pamiątek po ostatnich, przedwojennych właścicielach majątku.

Piękno i rozmaitość krajobrazu zachęcają do uprawiania turystyki rowerowej, pieszej, kolarstwa górskiego. Nieopodal przebiega szlak turystyczny zwany „Szlakiem Królestwa Kongresowego”.

Lewków

Do znakomitych przykładów obiektów budownictwa rezydencjonalnego należy klasycystyczny pałac rodu Lipskich (obecnie Muzeum Wnętrz) w Lewkowie.

Powstał w latach 1788-1791 w stylu klasycystycznym, według projektu Jana Chrystiana Kamsetzera. Wzniesiono go wraz z otaczającym parkiem dla Wojciecha Lipskiego herbu Grabie, pełniącego w tym czasie służbę generała adiutanta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Rezydencja odzwierciedlała najnowsze, obowiązujące w owym czasie mody i znacznie bliżej było jej do nowoczesnych pałaców w augustowskiej Warszawie niż do typowych dworków szlachty wielkopolskiej. Dzięki temu to właśnie ten budynek stał się wzorem dla podobnych obiektów, rozpoczynając tzw. „styl polski” w budownictwie pałacowym na polskiej prowincji.

Siedziba Lipskich posiada unikatową w skali kraju, bogatą elewację. W jej części ogrodowej jest widoczny kartusz z datą 1791 i figurami kobiecymi, podtrzymującymi monogram SL (Salomea Lipska) oraz herb Świnka. Na frontonie widnieje napis „Sobie, Swoim, Przyjaciołom, Potomności”.

W pałacu ˗ muzeum można podziwiać lśniące parkiety i stylizowane meble.
Na parterze zwiedzimy ekspozycję wnętrz klasycystycznych, zrekonstruowanych zgodnie z jego pierwotnym stylem. Z sieni przechodzi się do dwukondygnacyjnego, okrągłego salonu, zwanego Salą Rotundową. Zdobią go oryginalne, iluzjonistyczne malowidła ścienne, przedstawiające krajobrazy z elementami architektury romantycznej. W pokoju kredensowym, przez dawnych właścicieli rezydencji nazywanym Salonem Egipskim, znajduje się galeria kopii portretów sarmackich. Jest tu też cenna kolekcja obrazów o treściach patriotycznych, w tym Jana Matejki.

Pałac, w prawie niezmienionej formie pozostawał rezydencją rodziny Lipskich od końca XVIII w. do II wojny światowej. W 1929 r. wyjątkowym gościem był Ignacy Mościcki, Prezydent RP. Po 1939 r. Niemcy zajęli posiadłość i zrabowali znajdujące się w niej dzieła sztuki. Skuli też część zabytkowej sztukaterii. Budynek został ostatecznie zdewastowany pod koniec wojny, a w 1945 przejął go Skarb Państwa. Doczekał się jednak restauracji w latach 1972˗1987. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Wnętrz Pałacowych, będące oddziałem Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu.

Gołuchów

Wieś Gołuchów jest oddalona od zgiełku miast i malowniczo położona wśród zieleni. Mieści się tu niezwykły zamek, przypominający kształtem architektonicznym francuskie zamki nad Loarą. Jego dzieje są związane ze znakomitymi rodami Wielkopolski ˗ Leszczyńskich, Działyńskich i Czartoryskich.

Ogromne zasługi dla tego miejsca ma Izabela z Czartoryskich Działyńska, żona Jana Działyńskiego. W pomieszczeniach zamku urządziła muzeum dzieł sztuki. Na szczególną uwagę zasługuje cenna kolekcja waz greckich, obrazów, militariów i rzemiosła artystycznego, w tym zbiorów limuzyjskich emalii. Do 1939 roku było to jedno z największych prywatnych muzeów w Europie, w tej chwili stanowi Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. W bogato urządzonych wnętrzach można obejrzeć m.in. część kolekcji waz greckich.

Gołuchowską posiadłość otacza romantyczny park w stylu angielskim ˗ największe w Polsce arboretum. Poza cennym starodrzewem, wśród którego można spacerować po niemal dwudziestu sześciu kilometrach ścieżek, kryje wiele ciekawych atrakcji. Największą z nich jest Pokazowa Zagroda Zwierząt, zlokalizowana w kompleksie leśnym, przylegającym do parku-arboretum. Zajmuje powierzchnię ponad 20 ha ogrodzonego terenu. Żyją w niej żubry, koniki polskie, daniele i dziki.

W Gołuchowie można zobaczyć również relikt epoki lodowcowej ˗ głaz narzutowy. Jest to największy w Wielkopolsce i szósty co do wielkości w Polsce tego typu obiekt, zwany Kamieniem św. Jadwigi lub św. Kingi.

Miłośnicy kąpieli znajdą relaks nad zalewem Gołuchowskim. Ponadto, są tu wytyczone szlaki turystyczne: szlak żółty (Gołuchów-Kucharki-Sobótka), szlak niebieski (Gołuchów-Kuchary) oraz szlak czerwony (Gołuchów-Tursko-Grodzisko) i trasy rowerowe: (Gołuchów ˗ Jedlec ˗ Macew ˗ Jastrzębniki ˗ Russów, oraz Kalisz ˗ Kościelna Wieś ˗ Kuchary Kolonia.

WKST, Foto: WKST, pl.wikipedia.org