Kalisz. Poznaj i odkryj na nowo - Szlakiem Rodziny Fibigerów ZDJĘCIA

W 2020 roku przypada 105. rocznica śmierci Gustawa Arnolda Fibigera I, założyciela firmy rodzinnej pod nazwą Fabryka Fortepianów i Pianin „Arnold Fibiger” w Kaliszu, prekursora przemysłu muzycznego w Polsce. Jego dzieło kontynuowali z pokolenia na pokolenie kolejni członkowie tego rodu. Rozsławili Oni Kalisz poprzez konstruowanie modeli fortepianów i pianin docenianych w kraju i na całym świecie. Dzięki temu Kalisz zyskał miano największego ośrodka fortepianowego w europejskim i światowym przemyśle muzycznym, a instrumenty produkowane w kaliskiej firmie były porównywane do najsławniejszych, których dźwięk zachwycał muzyków i melomanów.
W uznaniu zasług tego znamienitego rodu dla przemysłu muzycznego w Polsce i na świecie, Rada Miasta Kalisza ustanowiła rok 2020 w Kaliszu Rokiem Rodziny Fibigerów.

Kolejni członkowie rodziny prowadzili dalej przedsiębiorstwo, a byli to: Gustaw Fibiger II (syn Arnolda), Gustaw Arnold Fibiger III, syn Gustawa Fibigera II, ostatni właściciel. W 1954 r. założył on również jedyne w Europie, a także jedno z trzech na świecie, Technikum Budowy Fortepianów, które od 1989 r. nosi Jego imię. Tradycje muzyczne pielęgnowali też bracia Aleksander Oskar i Karol Otton Fibiger. W 1899 r. otworzyli w Kaliszu Fabrykę Pianin i Fortepianów „Bracia K. i A. Fibiger”, zwaną niekiedy Apollo, istniejącą do 1939 r. Pracował w niej Jan Sylwester Fibiger, (syn Aleksandra Oskara). Ponadto, Gustaw Arnold III Fibiger i Jan Sylwester Fibiger pracowali również w Fabryce Fortepianów i Pianin Calisia (tak nazywała się ich firma po upaństwowieniu w 1947 r.). Pierwszy z nich był zastępcą dyrektora, dyrektorem, kierownikiem działu fortepianów i głównym konstruktorem. Obaj uczyli zawodu w technikum budowy fortepianów.
Fabrykę wielokrotnie nagradzano na największych tego typu wystawach krajowych i zagranicznych: (medal srebrny ˗ Warszawa 1885, medal złoty ˗ 1890, Grand Prix ˗ Paryż i Londyn1906, medale wielkie złote ˗ Paryż 1906, Londyn 1907, Częstochowa 1909, Rostów nad Donem 1911, Stawropol 1911, Kiszyniów 1912, Wilno 1928, Katowice 1928, Poznań 1929, złoty medal państwowy ˗ Poznań 1929, wielki medal złoty ˗ Wilno 1930, wielka złota nagroda ˗ Warszawa 1932).

Legitymacja mistrzowska Gustawa Arnolda Fibigera III. Spuścizna Gustawa Arnolda Fibigera,sygn.12,str.2

Fibigerowie przybyli do Kalisza w latach 40. XIX wieku z Austrii. Głową rodziny był Carl Gottlob, stolarz o umiejętnościach budowy instrumentów klawiszowych. Zdolności po ojcu przejął syn, Arnold Fibiger I, który urodził się w Kaliszu w 1847 r. Założył on w 1873 r. w alei Józefiny własną pracownię naprawczą, a w 1878 r. ukończył swój pierwszy fortepian. W 1898 r. warsztat przeniósł na ul. Szewską (dzisiejsza ul. Chopina). W 1885 r. zbudował pierwszy wielki fortepian. Przyniósł on fabryce i jej właścicielowi wielką sławę oraz uznanie. Chęć zagrania na instrumencie sprowadziła do Kalisza takie sławy jak m.in. Józef Wieniawski czy Alfred Reisenauer.

Choć Fibigerowie mieli korzenie austriacko-niemieckie na stałe wrośli w Polskę i Kalisz. Byli prawdziwymi patriotami. Ostatni z właścicieli Fabryki, Gustaw Arnold Fibiger III, był żołnierzem 25 Pułku Artylerii w Kaliszu. Brał udział w walkach pod Łęczycą, Kutnem, Młodzieszynem. W bitwie nad Bzurą został ranny w głowę. Po dostaniu się do niewoli przeszedł obóz jeniecki w Woldenbergu, gdzie mimo wielu prób skłonienia go do podpisania volkslisty odmówił, skazując się tym samym na szykany. W styczniu 1945 roku Gustaw III stracił siostrę ˗ Elwirę, bestialsko zamordowaną, za działalność w ruchu oporu, przez hitlerowców w grupie 56 osób w lesie skarszewskim, a cztery dni później zginęła ich matka ˗ Wanda Fibiger. Gustaw Arnold Fibiger w uznaniu zasług na polach walki otrzymał Krzyż Walecznych. Po wojnie, mimo nacjonalizacji fabryki, ostatni właściciel przedsiębiorstwa pracował w niej do emerytury Dzięki niemu w 1950 roku „Calisia” wyprodukowała 136 pianin, by rok później podwoić tę liczbę. Z 269 pianin wykonanych w 1951 roku 150 trafiło na eksport do Szwecji, Finlandii i Norwegii. W 1953 roku rozpoczął pracę nad konstrukcją nowego modelu wielkiego fortepianu koncertowego M-280, za który został odznaczony w 1956 roku Złotym Krzyżem Zasługi przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. W tym samym roku skonstruował nowy model fortepianu gabinetowego M-165, a w roku 1966 ˗ typ „Super” M-165. Przy udziale Gustawa Fibigera III w „Calisii” zrealizowano 21 modeli pianin. Dzięki doskonałej jakości materiałów użytych do wykonania instrumentów, a także sercu, które włożył on w tworzenie instrumentów wiele z nich do dziś znajduje się w zbiorach muzealnych i prywatnych na całym świecie. Stanowią one również część pokaźnej kolekcji tych prawdziwych dzieł sztuki w Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku.

Zbiór czasopism,sygn.12,str.21 (1)

Kalisz odegrał w życiu rodziny Fibigerów szczególną rolę. To właśnie tutaj osiedli, zbudowali słynne w całym świecie przedsiębiorstwo i dom rodzinny. To tu spod ich rąk wychodziły najpiękniejsze instrumenty muzyczne, podziwiane na całym świecie. Swoje życie poświęcili fabryce w Kaliszu, a także kształceniu kolejnych generacji fortepianmistrzów, budowniczych, konstruktorów, techników i stroicieli fortepianów oraz pianin na potrzeby całego kraju. Rodzina Fibigerów należy do elity obywateli Kalisza.

Dawna Fabryka Fortepianów i Pianin "Calisia"

„Kalisz to od pokoleń Fibigerowie. Oni naprawdę kochali to miasto. Mieli inne możliwości w życiu, a zostali tutaj do końca. To było miasto ich życia, nadziei, sukcesów, porażek, wspomnień ˗ podkreślała na spotkaniu promującym książkę „Dusza zaklęta w fortepianie” autorka, Elwira Fibiger, córka Gustawa Arnolda Fibigera III. Wydana w 2015 r. opowieść o barwnej codzienności kaliskiego domu Fibigerów jest hołdem złożonym dla rodziny i jej wielkiej twórczości.

Dziś zabytkowy budynek fabryki został odrestaurowany i stał się wizytówką Kalisza, dzięki Marcinowi Antczakowi, właścicielowi istniejącego tu kompleksu biznesowego Calisia One. Zrewitalizował on ten fragment miasta zgodnie z zaleceniami konserwatora zabytków i światowymi trendami, przywracając mu dawną świetność. „Chcieliśmy stworzyć obiekt podkreślający dziedzictwo miejsca, a jednocześnie otwarty na mieszkańców” ˗ zaznacza inwestor w swoich wypowiedziach dla prasy.
Tradycje zaszczepione przez ród Fibigerów kontynuują kolejne pokolenia kaliszan, często wywodzące się spośród byłych pracowników fabryki Calisia oraz absolwentów Technikum Budowy Fortepianów, którzy pomnażają wartości zapoczątkowane przez tę znakomitą rodzinę. W Kaliszu działa bowiem kilkadziesiąt firm zajmujących się renowacją, budową, konstruowaniem fortepianów i pianin, znanych oraz cenionych w świecie.

Nadal funkcjonuje również Technikum Budowy Fortepianów, obecnie w ramach Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2. To jedyna szkoła w Polsce, a zarazem jedna z trzech, jakie istnieją na świecie, przygotowująca profesjonalistów do pracy w zawodzie stroiciela i korektora instrumentów klawiszowych. Absolwenci uzyskują zawód technik instrumentów muzycznych o specjalności ˗ budowa i strojenie fortepianów i pianin. Uczniowie uczą się praktycznej nauki zawodu m.in. w zakładach produkujących fortepiany i pianina na terenie Kalisza. Znajdują zatrudnienie w renomowanych firmach świadczących usługi w zakresie budowy, renowacji instrumentów klawiszowych w kraju oraz za granicą.

(Miejsca: Calisia One (dawniej Fabryka Fortepianów i Pianin "Arnold Fibiger", Restauracja Roma (dawniej dom rodzinny Fibigerów), Las w Skarszewie (miejsce mordu 56 żołnierzy Armii Krajowej m.in. Elwiry Fibiger) Cmentarz Ewangelicki w Kaliszu (miejsce spoczynku Elwiry Fibiger), Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Kaliszu - Technikum Budowy Fortepianów im. Gustawa Arnolda Fibigera w Kaliszu.

kalisz.pl na podstawie tekstu uzasadnienia do uchwały Rady Miasta Kalisza w sprawie ustanowienia roku 2020 w Kaliszu Rokiem Rodziny Fibigerów. Foto: Archiwum Państwowe w Kaliszu, archiwum UM Kalisz