Kalisz, początek lat dwudziestych XIX wieku. Miasto leży na terenie Królestwa Polskiego, które było częścią Imperium Rosyjskiego. Liczy niespełna 10 tysięcy mieszkańców, ale jest jednym z ważniejszych ośrodków Królestwa. Sytuacja ekonomiczna i gospodarcza nie jest najlepsza, niedawno miasto strawił przecież ogromny pożar. Władze centralne podjęły jednak decyzję o uruchomieniu funduszu pożyczkowego na odbudowę Kalisza. Prace nad porządkowaniem układu urbanistycznego miasta nadzorował ówczesny wojewódzki budowniczy, Sylwester Szpilowski. Nadzór ów nie był jednak wystarczający i Szpilowski został ze swojej funkcji odwołany.
Latem 1821 roku do Kaliszu przybył jego następca – pochodzący z bawarskiego Sulzheim, wykształcony w Bambergu i Monachium, mający 29 lat. Zastał dość zaawansowany stan prac nad przebudową Kalisza i w przypadku wielu projektów było już za późno, aby wnosił własne pomysły. Tak było chociażby placu Zamkowego, mostu na Kanale Bernardyńskim czy wprowadzaniu nawierzchni brukowej istotniejszych arterii miasta. Sprawiło to, że wiele realizacji lata później mylnie przypisywano jego poprzednikowi, Sylwestrowi Szpilowskiemu.
Nowy budowniczy Franciszek Reinstein - bo o nim mowa - miał jednak nadal duże pole do popisu i wdrożenia swoich koncepcji. Jednym z jego dzieł jest Pałac Puchalskich, będący jedną z bardziej reprezentacyjnych kamienic Kalisza. Budynek został wzniesiony w 1835 roku na dzisiejszym placu Kilińskiego. Już wówczas imponował wielkością i szokował kosztorysem. Specjaliści od architektury zwróciliby na pewno uwagę na niestandardowe zastosowanie podpór. Pałac Puchalskich, którego najsłynniejszą mieszkanką była Maria Konopnicka, stoi do dziś, chociaż jego wygląd daleki jest od czasów świetności.
Most Kamienny to też dzieło Franciszka Reinsteina, chociaż przez lata były co do tego wątpliwości. Początkowo pracami kierowała Dyrekcja Dróg i Mostów, jednak po wykryciu nieprawidłowości budowę przekazano właśnie Reinsteinowi, który znacząco zmodyfikował projekt, co potwierdzają jego notatki. Most oparto na 104 dębowych palach, metalową konstrukcję obudowano ciosanym kamieniem. Jednołukowa przeprawa z tralkowymi balustradami to dziś cenny zabytek i jedna z atrakcji miasta. Bawarski architekt wzmocnił też brzegi Prosny obmurowaniem i darnią, choć konstrukcja ta nie przetrwała długo.
Wśród dzieł Franciszka Reinsteina wyróżnia się dobrze znana kaliszanom Rogatka Wrocławska. Pierwsza rogatka w tym miejscu powstała w 1821 roku według projektu Sylwestra Szpilowskiego, lecz została rozebrana.
Obecny budynek, zaprojektowany przez Reinsteina, ukończono w 1828 roku. Początkowo planowano bogato zdobioną formę, jednak ze względu na koszty władze centralne ją odrzuciły. Ostatecznie powstała skromna, klasycystyczna bryła. Nie była to jedyna rogatka autorstwa Bawarczyka. Wcześniej zaprojektował tę przy Przedmieściu Warszawskim.
Za największe dzieło Franciszka Reinsteina, który sporą część życia spędził w Kaliszu, uznaje się przebudowę pałacu Komisji Województwa Kaliskiego w latach 1823–1824. Architekt całkowicie odmienił gmach, dziś mieszczący m.in. starostwo powiatowe – dobudowując od strony parku skrzydło, które pozwoliło na utworzenie dziedzińca i przeniesienie głównej fasady. Skala zmian świadczy o jego kunszcie, podobnie jak przebudowa teatru w 1835 roku. Na zjazd monarchów obiekt zyskał m.in. ruchomą ścianę sceny, odsłaniającą park jako naturalną scenografię.
W Kaliszu Franciszek Reistein spędził 32 lata, tutaj też zmarł i został pochowany na cmentarzu miejskim
Franciszek Reinstein zaprojektował około stu budynków prywatnych - i mniejszych kamienic, i wielkich budynków jak Pałac Weissów - oraz obiektów przemysłowych jak fabryki Wilhelma Maya i braci Repphanów. Architekt niewątpliwie zapisał się w historii Kalisza złotymi zgłoskami. Jego umiejętnościom sprzyjało szczęście - okres jego działalności przypadał na złoty czas rozwoju miasta, co pozwoliło realizować nawet najodważniejsze i najbardziej kosztowne realizacje. Wiele z nich nie przetrwało do dzisiaj - zostały zniszczone w tragicznym sierpniu 1914 roku. Są też jednak takie, które istnieją do dziś i przypominają bawarskiego architekta, który w Kaliszu spędził połowę swojego życia.
fot. Kalisz. Dopisz swoją historię
Napisz komentarz
Komentarze